انقلاب یک پدیده اجتماعی مقطعی است و درنتیجه شروع و پایانی دارد، درعین حال این موضوع در اکثر انقلاب ها مبهم است. با توجه به اهمیت مشخص شدن زمان شروع و پایان یک انقلاب و پیامدهای آن، هدف این مقاله مطالعه این موضوع درباره انقلاب اسلامی است. سؤال اصلی تحقیق این است که چه زمانی را می توان شروع فرایند جنبش انقلابیِ انقلاب اسلامی و چه زمانی را می توان پایان فرایند انقلابی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی دانست؟ با تدوین دو چارچوب مفهومی برای مشخص کردن شروع و پایان فرایند انقلابی و عناصر پنجگانه حاصل از هر یک از آنها و با استفاده از روش اسنادی، این پژوهش نشان داد که می توان زمان شروع جنبش انقلاب اسلامی را در آذرماه 1356، یا به طور دقیق تر در ۱۱ آذرماه 1356، مصادف با برگزاری مراسم چهلم حاج مصطفی خمینی در قم و زمان تثبیت و قطعیت یافتن جمهوری اسلامی و درنتیجه پایان فرایند انقلابیِ انقلاب اسلامی را در مهرماه 1360، مصادف با شروع ریاست جمهوری آیت الله سید علی خامنه ای، دانست.
آبراهامیان، یرواند ) 1394 (. مردم در سیاست ایران. ترجمه بهرنگ رجبی، تهران: نشر چشمه، چاپ هفتم. - آبراهامیان، یرواند ) 1389 (. تاریخ مدرن ایران. ترجمه محم دابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی. - ابراهیمی، هادی ) 1399 (. ش بهای شعر گوته و انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه جامع هشناسی سیاسی ایران، 9، 5- 30 . dor: 10.30510/PSI.2020.113606 - احمدی، حسین ) 1397 (. تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - امانت، عباس ) 1400 (. تاریخ ایران مدرن. ترجمه م. حافظ. تهران: نشر فراگرد.
باقی، عمادالدین ) 1370 (. بررسی انقلاب ایران. تهران: نشر تفکر. - برینتون، کرین ) 1370 (. کالبد شکافی چهار انقلاب. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات نسل نو، چاپ پنجم. - بشیریه، حسین. ) 1372 (. انقلاب و بسیج سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - بهبودی، هدایت الله ) 1389 (. 25 منزل تا انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات تاریخی، 8 ) 31 (، 11 - 149 . https://mtq.ir/?page=magazine&id=31 - بهدار وندیانی، غلامرضا ) 1397 (. تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی، زیر نظر جواد منصوری. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - بهدار وندیانی، غلامرضا ) 1398 (. تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی. زیر نظر جواد منصوری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - بهشتی سرشت، محسن و حسین صابر ) 1394 (. تاریخچه تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه ژرفاپژوه، 2 و 3، 31 - https://tarikhname.ri-khomeini.ac.ir/article_14063.html .66 - پناهی، محمد حسین. ) 1401 (. نظری ههای انقلاب: وقوع فرایند و پیامدها. تهران: سازمان سمت، چاپ نهم. - پناهی، محمد حسین)الف 1390 (. سی واقعه مهم انقلاب اسلامی در تهران. دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران. - پناهی، محمد حسین )ب 1390 (. سی و دو واقعه برجسته انقلاب اسلامی در تهران. مجله جامع هشناسی ایران، 12 ) 4(، 43 - 74 . dor: 20.1001.1.17351901.1390.12.4.2.4 - پناهی، محمد حسین ) 1383 (. جامع هشناسی شعارهای انقلاب اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. - پورجباری، پژمان ) 1387 (. مروری برکتاب کودتای نوژه )شبکه نقاب(. فصلنامه مطالعات تاریخی، ensani.ir/fa/article/journal-number/13654 .207-189 ،23 - گروه تحقیق انتشارات سروش) 1369 (. تقویم تاریخ انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات سروش. - تیلی، چارلز ) 1385 (. از بسیج تا انقلاب. ترجمه علی مرشدی زاد. تهران: پژوهشکده امام خمینی)س( و انقلاب اسلامی. - جلایی پور، حمید رضا ) 1385 (. تبیین فرایند پیروزی انقلاب اسلامی در سال 56 - 1357 . مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 15 ) 56 - 57 (، 5 - 50 . - جهانگیر، کیومرث ) 1397 (. تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- حاضری، علی محمد، حاجی هاشمی، مرضیه ) 1396 (. ردیابی اندیشه انقلاب اسلامی در جریا نهای فکری سیاسی دهه 20 . جامع هشناسی تاریخی، 9 ) 1(، 19 - 51 . https://jhs.modares.ac.ir/article-25-2091-fa.html - خلف رضایی، حسین و مصطفی منصوریان ) 1398 (. بایست ههای حاکم بر فرآیند تدوین و تصویب قانون اساسی: مطالعه موردی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. دوفصلنامه علمی آموزه های حقوق گواه، 5) 2(، 1- 30 . doi:10.30497/LEG.2019.2791 - دوانی، علی )ب یتا(. نهضت روحانیون ایران. انتشارات بنیاد فرهنگی امام رضا)ع(. - خمینى، رو حالله ) 1389 (. صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ پنجم. - رضایی، علیرضا. 1388 . تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظری ههای روابط بی نالملل. راهبرد، 17 ، 260 - 288 . doi:10.30497/PIR.2019.664728 - سازمان تبلیغات اسلامی) 1377 (. روز شمار انقلاب اسلامی. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری. - سوری، ایرج و محسن بهشت یسرشت ) 1396 (. روند ساخت نهادهای انقلابی در دولت موقت و شورای انقلاب و تأکید امام خمینی بر الگوهای اسلامی. دوفصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، 11 ، 42 - 62 . dor: 20.1001.1.23225645.1396.6.11.2.4 - شان هچی، محسن ) 1379 (. انقلاب اسلامی ایران در دایر ۀالمعار فهای جهان، انتشارات بی نالمللی الهدی. - شاه علی، احمدرضا و احسان موحدیان ) 1397 (. تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - شجاعی زند، علی رضا. ) 1389 ( خاتمه انقلاب. پژوهشنامه متین، 12 ) 49 (، 39 - 55 . dor: 20.1001.1.24236462.1389.12.49.4.7 - صادقی، زهرا ) 1395 (. تاریخ شفاهی حادثه هفتم تیر 0631 . تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - علی بابایی، داود ) 1384 (. بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟ )از بازرگان تا خاتمی(. تهران: انتشارات امید فردا. - علی بابایی، غلامرضا ) 1369 (. فرهنگ علوم سیاسی: کتاب دوم: ترمینولوژی انقلاب جنگ کودتا )ج ۲۱( تهران: شرکت نشر ویس. - فوزی، یحیی ) 1386 (. استراتژی و عملکرد سازمان مجاهدین خلق در برخورد با جمهوری اسلامی. پژوهشنامه متین، 34 و 35 ، 113 - 137 . dor: 20.1001.1.24236462.1386.9.3435.6.0
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ) 1382 (. قم: انتشارات لاهیجی، چاپ چهارم. - قزل ایاق، ایمان حسین ) 1397 (. تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - کردی، علی ) 1397 (. تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - کورزمن، چارلز ) 1397 (. انقلاب تصورناپذیر در ایران. ترجمه ملاعباسی، تهران: ترجمان علوم سیاسی، چاپ اول. - مائو، تسه تونگ. ) « .)1375 جنگ انقلابی در چین ». در مطالعه تطبیقی انقلا بها، تدوین لورنس کاپلان، ترجمه محمد عبداللهی، تهران: انتشارات علامه طباطبایی. - ملک، سحر، میرنبی، سید کاظم و رضی پور، فخرالدین ) 1397 (. نگرشی بر استقلال قوه مقننه در تعامل با نهادهای سیاسی حاکم در جمهوری اسلامی ایران. پژوه شهای حقوقی قانون یار، 3، 251 - 275 . http://www.journal-law.ir - نظرپور، مهدی ) 1386 (. جایگاه نیروهای مسلح در نظام جمهوری اسلامی. فصلنامه حصون، 11 ، http://ensani.ir/fa/article/122702 .162-136 - وولریچ، آستین ) 1375 (. جنگ انقلابی در چین. در مطالعه تطبیقی انقلابها، تدوین لورنس کاپلان، ترجمه محمد عبداللهی، تهران: انتشارات علامه طباطبایی. - ویلگاس، دانیل کوزیو) 1375 (. جنگ انقلابی در چین. در مطالعه تطبیقی انقلابها، تدوین لورنس کاپلان، ترجمه محمد عبداللهی، تهران: انتشارات علامه طباطبایی. - هاشمی، یاسر ) 1386 (. عبور از بحران: کارنامه و خاطرات سال شصت اکبر هاشمی رفسنجانی. تهران: نشر معارف انقلاب. - هافر، اریک. ) 1372 (. پیرو راستین. ترجمه فیروزه خلعت بری، تهران: نشر شباویز. - هانتینگتون، ساموئل ) 1370 (. سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر علم. - Aguilar, K. A. (2017). Ricardo Flores Magon and the Ongoing Revolution. Oxford Research Encyclopedia of Latin American History. - Amir Arjomand, S. (2009). Has Iran’s Islamic Revolution Ended? Radical History, Vol. 2009, No. 105. - Cardenas, C. (2010). The Promise and Legacy of the Mexiacan Revolution. Berkeley Review of Latin American Studies.-
- Cole, C. A. ( 2011). The Role of Lawyers in the American Revolution. Religious Educator, Vol. 12, No. 2. - Esherick, J. W. (1995). Ten Theses on the Chinese Revolution. Modern China, Vol. 21, No. 1. - Fitzpatrick, S. (2009). Ending the Russian Revolution: Reflections on Soviet History and its Interpreters. Proceedings of British Academy, 162, pp. 29- 44. - Gawronski, V. T. (2002). The Revolution is Dead: The Place of the Mexican Revolution in the Era of Globalization. Mexican Studies, Vol. 18. No. 2. - Goldstone, J., et al. (2022). Handbook of Revolutions in the 21st Century. Springer. - Goldstone, J. (2009). Rethinking Revolutions: Integrating Origins, Processes, and Outcomes. Comparative Studies of South Asia. - Grimm, D. (2005). Integration by Constitution. I-Con, Vol. 3, No. 2. - Grinin, L.& Grinin, A. (2022). Revolutionary Waves and Lines of Twentieth Centurey. Handbook of Revolutions in the 21st Century, Jack Goldstone, et al. Springer Books. - Hanson, P. R. (2019). Political History of the French Revolution since 1989. Journal of Social History, Vol. 52, No. 3. - Hart, J. M. (1997). Revolutionary Mexico: The Coming and Process of Mexican Revolution. Berkeley: Unversity of California Press. - Holquist, P. (2003). Violent Russia, Deadly Marxism? Russia in the Epoch of Violence, 1905–21. Kritika, Vol. 4, No. 3. - Holquist, P. (2017). The Russian Revolution as Continuum and Context and Yes,- as Revolution. Cahiers du monde russe, Vol. 582-1/. - Karl, R. E. (2010). Mao Zedong and China in the Twentieth-Century World. Duke University Press. - Kropotkin, P. (1909). The Great French Revolution, 1789- 1793. Tr. By Dryhurst. New York: Putnam’s Sons. - Lew, R. (1975). Mooism and the Chinese Revolution. The Socialist Register. - Madestam, A. & Yanagizawa-Drott, D. (2012). Shaping the Nation: The Effect of Fourth of July on Political Preferences and Behavior in the United States. http://web.hks. harvard.edu/publications. - Oberschall, A. (1973). Social Conflict and Social Movements. New Jersy: Prentice-Hall Inc. - Rakel, E. P. (2008). The Iranian Political Elite, State and Society Relations and Foreign Relations since the Islamic Revolution. Thesis for Universiteit van Amsterdam
- Read, C. (1996). From Tsar to Soviets, the Russian People and Their Revolution, 1917- 1921. London: UCL Press. - Sewell, J.R & William H. (1996). Historical Events as Transformations of Structures: Inventing Revolution at the Bastille. Theory and Society, 25, 841- 881. - Shults, E. E. (2019).On Classification of Revolutions: An Attempt at a New Approach. Social Evolution and History, Vol. 18, No. 2. - Smelser, N. (1962). Theory of Collective Behavior. New York and London: The Free Press. - Snyder, R. S. (1999). The US and Third World Revolutionary States: Understanding the Breakdown in Relations. International Studies Quarterly. 43:2. - Soltani, F. & Ekhtiari Amiri.R . (2010). Foreign Policy of Iran after Islamic Revolution. Journal of Politics and Law, Vol. 3, No. 2. - Stinchcombe, A. L. (1999). Ending Revolutions and Building New Governments. Annual Review of Political Sciences, No. 2, 49- 73. - Unrau, H. D. (1976). Here Was the Revolution: Historic Sites of the War for American Independence. Washington: U.S. Department of the Interior. - Zabih, S. (1982). Aspects of Terrorism in Iran. Annals of American Academy of Political and Social Sciences, Vol. 463, 84- 94.
)