بازخوانی نظرات فوکو درباره انقلاب ایران در پرتو منازعات مخالف و موافق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

دیدگاه فوکو درباره انقلاب به منازعه پردامنه ای تبدیل شده است؛ عده زیادی حمایت و همدلی فوکو از انقلاب اسلامی را به مثابه انحرافی از اندیشه های خودش دانسته اند. گروه دیگری بر این باورند که زمینه های این حمایت را باید در پساساختارگرایی او دانست. در مقابل گروه کوچکی هستند که تلاش می کنند تا از طریق درون فهمی منطق همدلانه فوکو را کشف کنند. سؤال اصلی این مقاله این است که منطق همدلانه دیدگاه های فوکو درباره انقلاب از کجا نشأت می گیرد. در تلاش برای پاسخ به این سؤال، هر دو دیدگاه مخالف و موافق بررسی شده اند. به نظر نگارنده، همدلی فوکو با انقلاب اسلامی ایران ریشه در نگاهی داشت که او چند سال قبل از انقلاب ایران به پدیده مذهب داشت. مطالعات نسبتاً متأخر در خصوص مذهب از دیدگاه فوکو، کمک های شایانی در اختیار ما قرار داده اند. به این معنا، همدلی فوکو نسبت به انقلاب ایران نه از سر تفنن بوده است و نه از سر هیجان زدگی روشنفکرانه. انقلاب ایران گواه و حتی آزمایش ایدهای بود که او در خصوص نقش مذهب در سوبژکتیویته در سر می پروراند. روش مقاله، توصیفی- تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • انصاری، منصور (١٣٩٤). میشل فوکو و انقلاب اسلامی: بررسی امکان پذیری یک رویکرد پست مدرنیستی به یک انقلاب. مجموعه مقالات همایش ایرانشناسی در فرانسه: تجربه دیروز و چشم انداز فردا، تهران: انتشارات نگارستان اندیشه، صص ٢٤٥ - ٢٥٢.

    - خرمشاد، محمدباقر (١٣٧٧). فوکو و انقلاب اسلامی ایران: معنویت گرایی در سیاست. پژوهشنامه متین، ١ (١)، ٢٠٩-٢٤٢.

    dor: 20.1001.1.24236462.1377.1.1.7.3

    - ذوالفقاری، ابوالفضل و محمد میرزایی، حسن (١٣٩٣). فوکو و انقلاب اسلامی (١٩٧٩): مدلسازی عوامل مؤثر بر شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر اساس دیدگاه های میشل فوکو. نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، ٣٧، ٦٣ -٨٢.

    dor: ‎ 20.1001.1.20085834.1393.11.37.5.7

    - شاکری، احسان (١٣٨٥). میشل فوکو و انقلاب اسلامی. نشریه تاریخ معاصر ایران، ٣٧، ٣٧-٥٠.

    http://www.iichs.org/index.asp?id=295&doc_cat=4

    - فوکو، میشل (١٣٧٩). ایرانیها چه رؤیایی در سر دارند؟. ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران: نشر هرمس.

    - فوکو، میشل(١٣٨٤). ایران: یک روح در جهان بی روح. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.

    • Afary, J. & Anderson, K. B. (2005). Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seduction of Islamism. Chicago: The University of Chicago Press.
    • Carrette, J. R. (2000). Foucault and Religion: Spirtual Corporality and Political Spirituality, Routledge.
    • Carrette, R. (2006).Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seductions of Islamism. Journal of the American Academy of Religion, Vol. 74, No. 2, 531-533.
    • Elahi, B. (2007). East-Struck: Janet Afary and Kevin Anderson’s. Foucault and the Iranian Revolution. Human Studies, Vol. 30, No. 2 (Jun., 2007), 157-166.
    • Ghamari-Tabrizi, B. (2016). Foucault in Iran: Islamic Revolution after the enlightenment. Minneapolis: University of Minnesota Press.
    • Keating, C. (1997).Reflections on the Revolution in Iran: Foucault on Resistance. Journal of European Studies, 27: 181, 181-197.
    • Khatami, M. (2003).Foucault on the Islamic Revolution of Iran. Journal of Muslim Minority Affairs, Vol. 23. 1, 121-125.
    • McNay, L. (2007).Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seductions of Islamism Constellations, Volume 14, Number 2, 295-296.
    • Moaddel, M. (2011).Foucault & the Iranian Revolution: Gender & the Seduction of Islamism Iranian Studies, 44:1, 127-131,doi: 10. 1080/00210862. 2011.525060.
    • Moruzzi, N. C.(2006).Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seductions of Islamism. International Journal of Middle East Studies, Vol. 38, No. 3, 492- 494.
    • Samiei ,M. (2013). Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seductions of Islamism. Journal of Shi’a Islamic Studies, Volume 6, Number 2, 235-238 (Review).